آیین باور - در روزهای اخیر عکسها و گزارش های مردمی و خبرنگاران و دوستداران محیط زیست و به ویژه فعالان حمایت و حفظ تنها تالاب استان در صالحیه نظر آباد حساسیت ها را برانگیخت و بحث برانگیز شد.  از آنجا که در ابتدای امر این سازه بسیار زشت وظاهرا با مصالح نامناسب با تالاب و در ساحل رودی که از نزدیکی پل اتوبان الغدیر رد می شود به چشم هر بیننده ای وصله ناجور است. دوستداران محیط زیست را  به واکنش در فضای مجازی برانگیخت.

البته پس ازگفتگوی حضوری با مالکین متوجه شدیم که بخشی از طرح بازنگری مرتعداری حسن بکول  زیر نظر منابع طبیعی استان است ! پیشتر همین افراد در تماس تلفنی آن را بخشی از سازه پرنده نگری معرفی کرده بودند که به اجبار منابع طبیعی برای ادامه امور مرتعداری خودشان باید برای اداره کل منابع طبیعی می ساختند. (فایل صوتی موجود است).در حالیکه حتی باشگاه پرنده نگری و دیده بانهای داوطلب روحشان از کلیت ماجرا هم خبر نداشت چه رسد به سازه ای به نام پرنده نگری و ریکورد، آنهم با شمایلی نامرتبط در جای نامناسب!

ماجرا از کجا شروع شد؟

یکی از شهروند خبرنگارانی که حامی تالاب صالحیه و جزو فعالان محیط زیست است به همراه عده ای از دوستداران تالاب متوجه این سازه می شوند و عکسهایی را می گیرند و ضمن صحبت با اهالی و محلی هایی که در یک روز تعطیل  اطراف سازه بودند می شنوند یک مغازه متعلق به آقای شاهسون و در حال ساخت است( این اطلاعات نادرست که شاید به دلیل اختلافات برخی محلی های صالحیه و حسن بکول ارائه شده بود،  متاسفانه بحث را  به حاشیه برد. یکی از فرزندان ایشان ضمن تماس با خبرنگار پایگاه خبری آیین باور گفتن این سازه پرنده نگریه و به اجبار منابع طبیعی در حال ساخت آن هستند مجوز مرتعداری و ایجاد 35 هکتار زمین کشت گل سرخ دارند، مغازه  یا بقالی در کار نیست) که همینجا برای استفاده از نام مغازه و بقالی که موجبات دلخوری این خانواده شد عذرخواهی می کنم.

واقعیت ماجرا چیز دیگری بود

روز بعد شخصا جهت پیگیری و کسب اطلاعات لازم به صالحیه رفتم

• روز قبل با آقای زینالی مدیر جهاد شهرستان نظرآباد صحبت کردم گفتند شخصی به نام شاهسون زمینی را برای مرتعداری گرفتند ولی مجوز هیچگونه ساخت و سازی ندارند باید برای اخذ مجوز ساخت  به مرجع صدور پروانه (بخشداری)  مراجعه کنند و تاییدیه بگیرند برای مزرعه گل سرخ و سایر مواردهم مجوزی ندادیم فقط مرتعداریه و فعلا تا تعیین تکلیف برای چند روزی ساخت و ساز در آنجا متوقف شده است.
• وقتی به تالاب رفتم با شخصی که روز گذشته تلفنی با بنده تماس گرفته بود صحبت کردم و به محل آمد متاسفانه با برخوردهای غیر دوستانه دوبرادر از سه نفری که حاضر شده بودند بحث به حاشیه رفت اما آنچه متوجه شدم این بود  :
• دفترچه طرح بازنگری مرتعداری حسن بکول تدوین رضا شاهنده رابه بنده نشان دادند که البته عکسهای سازه های آن ربطی به آنچه در کتابچه بود نداشت و سازه مورد نظر را اتاقکی برای نگهبانی تالاب معرفی کردند که با نظارت منابع طبیعی درحال ساخت است.
• یکی از برادران شاهسون تصویر نامه محیط زیست شهرستان نظرآباد را از گوشی اش نشان داد که اعلام کرده بود طرح در حریم تالاب و رودخانه واقع نشده
• همین روز به موازات گفتگوی ما در محل تالاب صالحیه، دکتر درگی مدیرکل محیط زیست البرز در جمع خبرنگاران گفت در حال بررسی و استعلام با منابع طبیعی هستیم.سازه در حریم تالاب نیست اما هنوز هیچ مجوزی هم صادر نکرده ایم
• سپس بلافاصله با دکتر فرضی مدیرکل منابع طبیعی استان البرز تماس گرفتم که گفتند : هنوز در حال رایزنی هستیم برای حفظ حریم اما چنانچه سازه مناسبتی با بافت تالاب و شرایط زیست محیطی نداشته باشد حتمن تخریب می شود و در جای مناسب ساخته خواهد شد تنها تالاب البرز نیازمند حراست و توجه است و تمام تلاش ما این است که برای نگهبانی و جلوگیری از چرای بی رویه و حفظ اکوسیستم طرحی را در منطقه بسازیم که خواسته های ما را برآورده کند..

و ما در پایگاه خبری آیین باور هنور منتظر هستیم چنانچه دستگاه های ذی ربط نظری درباره طرح دارند یا مایل به معرفی آن هستند با ما و دوستدارن محیط زیست درمیان بگذارند تا ضمن رفع هرگونه سوتفاهم جهت بهتر کردن شرایط تالاب و تداوم مهاجرت پرندگان از نقاط مختلف و داخل و خارج کشور یک همگرایی و همدلی بیشتری ایجاد شود.

بادآباد

حریم و بستر رودخانه و تالاب چند متر است؟ تعریف قانونی حد بستر و حریم رودخانه

اولین و مهم ترین قسمت رودخانه بستر قانونی آن است که با بستر جاری رودخانه متفاوت است. بستر قانونی رودخانه از طریق مطالعات تعیین حدبستر و حریم رودخانه بدست می‌آید و معمولاً پهنه سیلاب ۲۵ ساله در شرایط طبیعی رودخانه مبنای تعیین آن خواهد بود. اما بستر جاری رودخانه تنها مسیری است که آب در آن جریان دارد. برای مثال در رودخانه کرج عرض بستر جاری در برخی نقاط ۴۰ متر است اما بستر قانونی رودخانه در برخی موارد به یک کیلومتر می رسد!

برای تالاب‌ها ۱۵۰ متر خط بستر و حریم تعریف شده است. یعنی باید در فاصله ۱۵۰ متری تالاب‌ها هیچ‌گونه ساخت‌وسازی انجام نشود. بر اساس قانون مصوب تالاب‌ها که در سال ۹۶ ابلاغ شد هرگونه تغییر کاربری در این مناطق ممنوع است. جلوگیری از فرسایش خاک، تغذیه آب‌های زیرزمینی، نفوذ آب تالاب به زیرزمین، حضور پرندگان، تفرج و توریسم، مهار سیلاب‌ها و غیره، از دیگر آثار و اهمیت مهم تالاب‌ها هستند.

انواع حریم تالاب:

   1- مرز تالاب

2- حریم اکولوژیکی

  3- حریم هیدرولوژیکی

 4- حریم اقتصادی اجتماعی  فرهنگی مستقیم

5- حریم قانونی 

تالابها بر خلاف سایر اکوسیستمهای خشکی ، نظیر جنگل ، کویر و کوهستان و بعلت وجود پهنه های وسیع آبی در میان آن ،  بیشتر از حاشیه مورد تخریب و تهدید قرار میگیرد . بنابر این تعیین مرز و حریم تالاب یک قدم اساسی در مدیریت خردمندانه آن به حساب می آید.اهمیت موضوع تعیین مرز و حریم در تالاب انزلی به علت تراکم زیاد کاربریهای اراضی در اطراف آن و حاصلخیزی و ارزش زیاد زمین دو چندان است.بطور خلاصه اهمیت تعیین حریم تالابها در چهار محور دسته بندی میشود(باقرزاده کریمی- 1385):

اهمیت تعیین حریم تالابها

- یک قدم مهم در آمایش سرزمین

- مدیریت خردمندانه تالاب

- رفع مشکلات مطالعات EIA   و تدقیق این مطالعات در حاشیه تالابها

- یک قدم مهم در ارزشگذاری اقتصادی تالابها

بر اساس طبقه بندی کنوانسیون رامسر  این تالاب در دسته تالابهای داخلی قرار گرفته و با (حوضه ها، نهرها ، رودخانه های فصلی و نامنظم) و (مرداب ها و حوضچه های شور، لب شور، آهکی فصلی/ تناوبی  و تالاب های باپوشش درختچه ای) مطابقت دارد.

وسعت کل حوضه آبریز تالاب  صالحیه بیش از ۱۶ هزار کیلومترمربع است؛ این محدوده شامل ارتفاعات هشتگرد، نظرآباد، آبیک، آوج ، قزوین ، ابهر و قیدار در استان زنجان است.

وسعت حریم و بستر تالاب صالحیه بر اساس مطالعات تعیین حریم توسط شرکت آب منطقه ای البرز ۱۶ هزار و ۸۱۳ هکتار اعلام شده است.

اختلاف ارتفاعی تالاب حدود ۴۰ متر است و حداقل ارتفاع یک هزار و ۱۳۰ متر در جنوب شرق منطقه و حداکثر اختلاف ارتفاع اراضی در غرب منطقه حدود یک هزار و ۱۷۰ متر از سطح دریا می باشد.

جریانات دائمی و فصلی متعددی در منطقه جریان دارند که مهمترین آنها عبارت هستند از رودخانه کردان ، رودخانه تنکمان (خرم آباد) ، رودخانه شط حاجی ، رودخانه زیاران ، رودخانه چهرود، رودخانه خررود ، رودخانه آجی چای که در طول مسیر به رودخانه رودخانه شور ملحق شده و از منطقه عبور می کنند.

این منطقه به دلیل دارا بودن شرایط خاص یکی از مهمترین زیستگاه های استان محسوب می شود تاکنون بیش از ۱۱۰ گونه پرنده در منطقه شناسایی شده است.

انواع پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی شامل غاز خاکستری ، نوک پهن، فیلوش، کله سبز، خوتکا، چنگر، گیلانشاه، آنقوت، تنجه، درنا، فلامینگو، حواصیل خاکستری، اگرت، خروس کولی، انواع آبچیلک و پرندگان خشکزی شامل هوبره، کوکر شکم سیاه، سنقر خاکستری ، سارگپه معمولی، دال و انواع گنجشک سانان محسوب می شود.

پستانداران شاخص منطقه روباه، گرگ، سنجاب زمینی و انواع دیگر جوندگان هستند؛ ماهی آفانیوس تنها ماهی این منطقه بوده که در خررود تا شور مشاهده می شود.

نوع پوشش گیاهی تالاب صالحیه را می توان به نواحی شوره زاری، مناطق با پوشش گیاهی غنی تر، نواحی با پوشش فقیر و نواحی تا حدودی بدون پوشش طبقه بندی کرد، از گونه های بومی و شاخص منطقه  گز( Tamarix tetragyna )، علف شور الوان (Salsola crassa)، شور باتلاقی Halocnemum strobilaceum )) را می توان ذکر کرد.

حدبستر رودخانه در مالکیت عموم افراد است و جزء انفال محسوب می‌شود و هیچکسی حق تصرف آن را ندارد. ضمن خرید و فروش آن بخش از زمین که در بستر رودخانه قرار دارد مصداق بارز فروش مال غیر است! از آنجایی که حد بستر رودخانه توسط وزارت نیرو و شرکت‌های آب منطقه‌ای تعیین می شود، برای آنکه بدانید چه مقدار از زمین شما در بستر رودخانه قرار گرفته است، با در دست داشتن سند مالکیت زمین باید به اداره امور منابع آب شهر خود مراجعه کنید.

بلافاصله پس از حدبستر رودخانه، حریم کمی آن قرار دارد. حریم کمی می‌تواند بسته به شرایط رودخانه از یک متر تا ۲۰ متر متغیر باشد اما هیچگاه از ۲۰ متر تجاوز نخواهد کرد! یعنی حریم کمی رودخانه کارون نهایتا ۲۰ متر است و حریم کمی رودخانه‌ای فصلی و کوچک نیز نهایتاً ۲۰ متر می‌تواند باشد. حریک کمی، حریم ارتفاقی وزارت نیرو است. این حریم می تواند در تصرف شما باشد اما به هیچ عنوان نمی توانید مانع عبور و مرور ماشین آلات وزارت نیرو جهت لایروبی رودخانه شوید؛ لذا ایجاد سازه دائمی در حریم کمی و حتی درخت در آن مجاز نیست.