حضور یک یا چند آلاینده‌ یا ترکیب در هوا در مقدار و مدت زمانی که ممکن است سبب آسیب به زندگی انسان، گیاه یا حیوان یا اموال یا به طور نامعقولی سبب تداخل در برخورداری راحت از زندگی یا اموال شود.

ذرات معلق چیست؟

هر نوع ذره معلق موجود در هوا که به دو گروه با قطر کمتر از 2.5 میکرومتر و بزرگتر از 10 میکرومتر تقسیم می شوند.

ذرات کوچکتر از 2.5 میکرون 30 برابر نازک تر از موی انسان بوده و بیشترین سهم را در آلودگی هوای شهر کرج و سایر کلانشهرها دارند.

منابع تولید: وسائط نقلیه موتوری، نیروگاه ها، صنایع و غیره.

نماد ذرات کوچکتر از 2.5 میکرون  PM_2.5

نماد ذرات بزرگتر از 10 میکرون  PM₁₀

اهمیت شاخص کیفیت هوا به زبان ساده

کیفیت هوا، زندگی انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همان‌گونه که وضعیت آب و هوا روز به روز و حتی ساعت به ساعت تغییر می‌کند، کیفیت هوا نیز می‌تواند متغیر باشد. مدیریت پایش و نظارت بر کیفیت هوا در شهر‌های بزرگ داده‌های مربوط به کیفیت هوا را به شاخص کیفیت هوا تبدیل می‌کند و اطلاعات مورد نیاز را در اختیار عموم مردم قرار می‌دهد. بنابراین شاخص کیفیت هوا یک ابزار کلیدی جهت آگاهی از کیفیت هوا، نحوه اثر آلودگی هوا بر سلامت و روش‌های محافظتی در برابر آلودگی هوا است.

به طور کلی شاخص کیفیت هوا جهت گزارش روزانه کیفیت هوا است. این شاخص مردم را از کیفیت هوا (پاک بودن یا آلوده بودن آن) آگاه می‌سازد و اثرات سلامتی مرتبط با آن را ارایه می‌کند. به عبارت دیگر شاخص کیفیت هوا به اثرات سلامتی ناشی از مواجهه با هوای آلوده (ناسالم) می‌پردازد.

شاخص کیفیت هوا برای پنج آلاینده اصلی هوا یعنی ذرات معلق (به دو گروه کوچک‌تر از ۲. ۵ میکرومتر و بزرگ‌تر از ۱۰ میکرومتر تقسیم می‌شوند)، دی اکسید نیتروژن، ازن سطح زمین، منوکسیدکربن و دی اکسیدگوگرد محاسبه می‌شود.

سطوح مختلف شاخص کیفیت هوا و ارتباط آن با سلامت انسان

به منظور درک آسان، شاخص کيفيت هوا به شش دسته طبقه بندی شده است که هر دسته را به سطوح مختلف سلامت انسان مربوط مي­سازد؛ این شش دسته به شرح ذیل است:

پاک: ميزان شاخص در این حالت بين 0 و 50 است. در این شرایط کيفيت هوا رضایت بخش و دارای ریسک ناچيز و یا فاقد ریسک برای سلامتي است. این حالت با رنگ سبز نشان داده مي شود. در کشور ما به این حالت وضعيت "خوب" نيز اطلاق مي شود.                                                           

قابل قبول: ميزان شاخص در این حالت بين 51 تا 100 است. کيفيت هوا در این شرایط قابل قبول است؛ اگرچه آلودگي در این سطح ممکن است برای تعداد بسيار کمي از افراد با ملاحظات بهداشتي خاص همراه باشد. در این شرایط افرادی که نسبت به ذرات معلق، دی اکسيد­ ­نيتروژن و ازن حساسيت ویژه ای دارند ممکن است علائم  تنفسي در  آنها مشاهده  شود. این  حالت  با  رنگ  زرد  نشان  داده  مي  شود. در کشور ما به  این حالت وضعيت "سالم" نيز اطلاق مي شود.

ناسالم برای گروه‌های حساس: میزان شاخص در این حالت بین ۱۰۱ و ۱۵۰ است. بعضی از افراد گروه‌های حساس در این شرایط ممکن است اثرات بهداشتی منتسب به آلودگی هوا را تجربه کنند اما عموم مردم تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند. این حالت با رنگ نارنجی نشان داده می‌شود.

ناسالم: میزان شاخص در این حالت بین ۱۵۱ و ۲۰۰ است. در این شرایط هر فردی ممکن است اثرات بهداشتی منتسب به آلودگی هوا را تجربه کند. اعضای گروه‌های حساس بیش از سایرین اثرات جدی را بر سلامت خود تجربه می‌کنند. این حالت با رنگ قرمز نشان داده می‌شود.

بسیار ناسالم: میزان شاخص در این حالت بین ۲۰۱ تا ۳۰۰ قرار دارد و بدین معنی است که در این شرایط هر کسی ممکن است اثرات جدی بهداشتی منتسب به آلودگی هوا را تجربه کند. این حالت با رنگ بنفش نشان داده می‌شود.

خطرناک: میزان شاخص در این حالت از ۳۰۰ بالاتر است و اخطاری جدی برای سلامت انسان است. در این وضعیت تمام افراد جامعه تحت تأثیر اثرات بهداشتی جدی منتسب به آلودگی هوا قرار می‌گیرند. این حالت با رنگ خرمایی نشان داده می‌شود.

ارتباط شاخص کیفیت هوا با سطح اهمیت بهداشتي و رنگ هاي متناظر با آن

با توجه به اینکه در بیشتر مواقع سال ذرات معلق (ناشی از احتراق خودروها خصوصا خودروهای سنگین مثل اتوبوس و کامیون و دود حاصل از صنایع، نیروگاه ها و پالایشگاه ها) باعث آلودگی هوا در شهرهای بزرگ کشورمان بویژه شهرهای استان البرز می باشد به همین دلیل دستورعمل های این آلاینده برای دور ماندن از خطرات آن در اینجا برای شما ذکر می گردد:

دستورالعمل هاي احتیاطي براي شرایطي که ذرات معلق  بیشترین آلودگی را داشته باشد. 

گروه های حساس به آلاینده های هوا

اثرات بهداشتي مرتبط با ذرات معلق بسته به شرایط آلودگی