همزمان با زادروز حضرت عبدالعظیم از نوادگان امام حسن مجتبی (ع)نگاهی بیاندازیم به تاریخچه این بقعه و بازار اطراف ان در شهر ری .۱۲۷۰ سال پیش در چنین روزی، چهارم ربیع الثانی سال ۱۷۳ هجری قمری حضرت «عبدالعظیم» از نوادگان امام حسن مجتبی (ع)، در شهر مدینه چشم به جهان گشود

 زندگی و مرگ عبدالعظیم حسنی در فیلم مسافر ری توسط داوود میرباقری تصویر شد. اما داستان ساخت حرم وی و اتفاقاتی نظیر کشتن ناصرالدین شاه در حرم از وقایعی است که شاه عبدالعظیم را به مکانی مورد توجه تبدیل کرده است مخصوصا در روزهای اخیر که زمزمه های جدایی شهر ری از تهران به گوش می رسد.

شاه‌عبدالعظیم یا عبدالعظیم حسنی مجموعه آرامگاهی یکی از نوادگان حسن بن علی است که در شهر ری (در جنوب تهران) قرار دارد. این آرامگاه با آرامگاه امامزاده حمزه و امامزاده طاهر از قرن سوّم تاکنون، یکی از مشهورترین اماکن زیارتی ایران بوده است. مربوط به دوره ایلخانی - دوره صفوی - دوره قاجار است این اثر در تاریخ 11 بهمن 1334 با شمارهٔ ثبت 406 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

وقتی حضرت عبدالعظیم به شهرری وارد می‌شود در سرداب خانه یکی از شیعیان آن شهر سکنی می‌گیرد. او روزها روزه می‌گرفت و شب‌ها به نماز می‌ایستاد. او گاهی پنهانی از خانه بیرون می‌آمد و قبری را که اکنون روبروی آرامگاهش است زیارت می‌کرد.

خبر ورود او در بین شیعیان شهر می پیچد. در همین روزها یکی از شیعیان، پیامبر را در خواب دیده و پیامبر به او خبر می‌دهد که یکی از فرزندان من در این شهر سکنی گرفته‌است که در «کوی بردگان» زندگی می‌کند؛ او به زودی از دنیا می‌رود و نزدیک درخت سیبی که در باغ عبدالجبار بن عبدالوهاب مدفون می‌شود و پیامبر درخت معهود را به او نشان می‌دهد. فردای آن شب به خانه صاحب باغ رفته و به او می‌گوید می‌خواهم باغ را بخرم. صاحب باغ دلیل را از او می‌پرسد و او هم خواب شب پیش را برایش می‌گوید. صاحب باغ می‌گوید من هم چنین خوابی دیدم و قصد دارم این باغ را برای سادات و شیعیان وقف کنم.

پس از مدتی عبدالعظیم بیمار می‌شود و چندی بعد در می‌گذرد. هنگامی که خواستند او را غسل بدهند کاغذی را در پیراهنش می‌یابند که او خود و پدرانش را نام می‌برد: من ابوالقاسم پسر عبدالله پسر علی پسر حسن پسر زید پسر حسن‌بن‌علی پسر علی بن ابیطالب هستم.

بنای نخستین این آستانه یعنی حرم آن را محمد پسر زید داعی علوی در نیمه دوم قرن سوم هجری قمری مطابق با قرن نهم میلادی تعمیر اساسی کرد. در گاه اصلی ورودی آن که در شمال مجموعه قرار دارد به فرمان پادشاهان آل بویه و سپس به همت مجدالملک قمی تکمیل شد.

بنای حرم در بخش پائین چهارگوشی است که هر بر آن حدود هشت متر است. در بالا مانند همه بناهای سلجوقی برفراز چهارگوشه حرم چهار گوشوار یعنی چهار طاق مورب احداث کرده‌اند و بالاتر از آن یک هشت ضلعی و بر روی آن یک شانزده‌ضلعی ساخته‌اند. روی این شانزده‌ضلعی گنبد اصلی حرم ساخته شده است. تمام این بخش‌ها از درون آئینه‌کاری شده است. تعمیر و تغییرات اصلی این بخش در زمان شاه‌طهماسب صفوی انجام گرفته است. صحن‌ها و ایوان آستانه از آثار دوره صفوی است. در دوره قاجار تعمیرات و اضافات زیادی صورت گرفت. پوشش زرین گنبد به فرمان ناصرالدین شاه در سال 1270 هجری قمری برابر با 1835 میلادی انجام گرفته است.

بسیاری از مشاهیر ایران در جوار ضریح و رواق‌های اطراف، عمدتا در باغ طوطی، به خاک سپرده شده‌اند. ازجمله: آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی (همچنین همسر وپسر وی)، علامه محمد قزوینی، ناصرالدین شاه قاجار، عباس اقبال آشتیانی، ملا علی کنی، شیخ محمد خیابانی، ستارخان و....

در دوره پهلوی آرامگاهی در جوار این آستان برای رضا شاه پهلوی تدارک دیده شد که این آرامگاه پس از انقلاب اسلامی تخریب شد.

از جذابیت های اطراف حرم بازار قدیم ری است. این بازار در شمال آرامگاه شاه عبدالعظیم، بازار ری واقع است. بازار ری متشکل از دو راسته بازار است که در محل تلاقی خود تشکیل یک چهار سوق را می‌دهند. این محل از قدیم الایام یکی از مراکز فروش ادویه، داروهای سنتی و کالاهای تجاری بود که توسط بازرگانان از طریق جاده ابریشم وارد ری می شد. این بازار دارای ساختاری متشکل از گچ، آجر، خشت و گل و از نظر قدمت متعلق به صفویه است.

بازار شهرری مربوط به اواخر دوره قاجار است و در شهرری، جنب حرم حضرت عبدالعظیم واقع شده و این اثر در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۹۶۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.بازار شهرری در زمان صفویه ساخته شده است و در زمان قاجاریه به فرمان امیرکبیر بازسازی شده است. 

بازار ری یکی از بازارهای تاریخی در شهر ری است. این بازار در شمال آرامگاه شاه عبدالعظیم، بازار ری واقع است. بازار ری متشکل از دو راسته بازار است که در محل تلاقی خود تشکیل یک چهار سوق را می‌دهند. این محل از قدیم‌الایام یکی از مراکز فروش ادویه، داروهای سنتی و کالاهای تجاری بود که توسط بازرگانان از طریق جاده ابریشم وارد ری می‌گردید. این بازار دارای ساختاری متشکل از گچ، آجر، خشت و گل و از نظر قدمت متعلق به صفویه (حدود ۵۰۰ سال پیش) است