آیین باور - البرز، سرزمین مادری ات را بشناس. آنجا که نفس می کشی، موی سپید می کنی، فرزندانت بالنده می شوند و به خانه بخت می روند، سرزمینی که تورا،" مادری" کرده است. سرزمین مادری، جایی است که تو برای فرزندانت مادری می کنی، پدر می شوی وخاطر ات نسل بعدت را می سازی. البرزی ها کسانی هستند که دغدغه ایشان به اندازه قامت اورِس یا هَوَرس، بلند است.

درخت  اورِس یا هَوَرس نماد گیاهی  استان البرز

وقتی می شنوی که درخت اُورس ، اُورِس ،هَورس(رسند ه به آب) بومی سرزمینت، به نفس خرسهایی بند است که به تیر جفا منقرض شده اند، غم عالم و آدم بردوشت می نشیند. درختی که سالی تنها یک سانتیمتر رشد می کند و سپس تا 3500 سال عمر خواهد داشت، چنان عزت نفس و سربه آسمان دارد که حتما باید در ارتفاع بالای 2500 متر کاشته شود. آنگا در زمستان های سخت از 0 تا منفی 30 درجه را تحمل می کند. عمل آوردنش به دست انسان بسیار سخت است اما طبیعت راز پرورش آنرا می داند و خرسها می دانستند که با بلعیدن بذر و کمک به فراوری دانه، بخشی از مرحله رشدش را تامین می کنند، سپس آن را به طبیعت باز می گرداندند تا خود، باقی مسیر حیات را با افتخار طی کند. اما اینک خرسها از سرزمین البرز تارانده شدند و هورستان ها خالی و برهوتند.قدیمی ها معتقد بودند قطع درخت اورس با قطع باران ارتباط دارد و می گفتند خداوند خشم می گیرد و باران نمی بارد. امروز می دانیم که ارتباطی ارگانیک میان ابرها و درختان اورس وجود دارد. آنها زبان یکدیگر را می فهمند و ما....

همت بلند دکتر مهراب رجبی رییس بنیاد البرزشناسی می رود تا بار دیگر این خاطره در حال محو شدن را زنده کند و هورس را به سرزمین ما باز گرداند. درختی که نماد گیاهی استان ماست .

کاشت یک اصله هورس برابر 50 هزار درخت میوه است

از دکتر رجبی آموختم کاشت و عمل آوری یک اصله درخت هورس برابری می کند با 50 هزار اصله درخت زردآلو، بید،توت یاهرچیز دیگر.خوشبختانه خیرعاشق طبیعتی به نام میثم صادقی توانسته است تا کنون و  به تنهایی 50 اصله از این درخت راز آلود را در ارتفاعات البرز کاشته و مراقبت کند.

البته هوروس به دلیل ارزش و عظمتی که دارد برای آنکه نماد البرز باشد رقیبانی نیز داشت. اختلاف نظرهایی با استان زنجان در این زمینه وجود داشته است که، نامه نگاری ها و مستندات علمی مبنی براینکه آفت این درخت به نام "دارواش" در استان زنجان زیاد است اما البرز مامن کم خطرتری برای این درخت است، به توافق رسیدند و رضایت حداکثری برای باز گرداندن نماد گیاهی البرز انجام شد .

مستنداتی وجود دارد که به گفته بنیاد البرز شناسی، این درخت را بیش از هرجای دیگر به البرز وصل می کند، نام روستا ها و مناطقی که هر کدام به نوعی از این درخت وام گرفته شده اند. از جمله می توان به هورس چال،هورس دار،هورستان اشاره کرد.از هیبت این درخت بس که بگویم قطع یک درخت هورس در سالهایی که برای سوخت مصرف می شده است ،چهار روز به طول انجامیده و چند وانت برای بردن آن در رفت و آمد بوده اند.

نوش داروی سهراب در رگهای هورس  جاریست

دکتر مهراب رجبی رییس بنیاد البرز شناسی برایم گفت که انواع هورس(اورس) در ایران به سرخدار و نوش، تقسیم می شود که در جنگل ابرشاهرود،گونه "نوش" را می توان یافت که همانا" صمغ نوش دارو" محصول این درخت است که در شاهنامه نیز از آن یاد شده است و هزاران دلار مشتری دارد. البته اگر مخربان جنگل و سازندگان جاده بگذارند زنده بماند.

11 درصد گونه های گیاهی کشور در البرز می رویند /16 گونه گیاهی استان البرز منحصر به فرد هستند

اگر بدانید که از 8000 گونه شناخته شده گیاهی جهان 1727 نوع آن منحصرا در ایران می رویند حتمن شگفت زده خواهید شد، اما اگر بشنوید بخش قابل توجهی از این گونه ها به کوه ها و دامنه های البرز اختصاص دارند چه؟

 بر اساس طبقه بندی IUCN 20 گونه شناخته شده گیاهی ایران درحال انقراضند و431 گونه آن نیز آسیب پذیر معرفی شده اند.

اگر البرز خاستگاه گیاهان غریب و خاص است و هوروس پرورش می دهد باید مراقب کوچکترین و نحیف ترین علفهایی باشید که در کنار جویها رسته اند یا در شکاف سنگی درکوهی خود را بالا کشیده اند. از میان 950 گونه رستنی که در استان البرز شناسایی شده اند (11 درصد گونه های کشور) تعداد 212 گونه گیاهان دارویی،16 گونه گیاهان انحصاری و 140 گونه گیاهان در معرض تهدید و خطر و آسیب پذیری گزارش شده اند.

پوشش گیاهی غنی در زیستگاه های بی نظیر البرز شایسته مهربانی و دست نوازشگری هستند که آنهارا برای آیندگان و بقای کره زمین حفظ می کند و نه دستانی که برای خوش آمد لحظاتی کوتاه آنها را از شاخه چیده و پر پر می کند، بی آنکه بداندآیا این یک گونه در حال انقراض است که در دستان من برای همیشه نابود می شود؟

گونه های چتریان، گندمیان، نعناعیان، تیره گل گاوزبان،گل سرخیان،کلاه میر حسن، جنس فرفیون، جنس اسپرس، جنس خلر، جنس ارس، جنس ما و گون و بارهنگ از جمله ذخایر ارزشمند گیاهی این استان سربلند و ناشناخته است .

بسیاری از این گونه ها واجد ارزش های حفاظتی، زیبایی شناسی و دارویی یا صنعتی هستند.

برخی گونه ها از نظر IUCN شامل درجه بندی حفاظتی بسیار بالایی هستند مانندASTRAGALJUS ASKIUS BUNGE که در نسا، دیزین و کرج پراکنش دارند و دارای درجه در معرض خطر EN  هستند. گونه شاخص باد رنجبویه دنایی از خانواده نعناییان که در شهرستانک و دیزین می روید دارای درجه حفاظتی آسیب پذیر VU هستند و گونه ای از خانوادهBETULA PENDULA  به دلیل پراکنش محدود در ایران گونه نادر محسوب می شود.

به سراغ من اگر می آیید نرم و آهسته قدم بردارید

اینبار وقتی برای تفریح به دشت می رویم کمی آهسته قدم برداریم تا مبادا گلبرگ ظریفی را به دست غفلت نابود کنیم و به صرف چند روزی زیبایی در منزل، مباد گونه آسیب پذیری را از دفتر خاطران طبیعت پاک کنیم .

گونه های دارویی فراوان استان که تعدادشان به 44 گونه می رسد گاه وسوسه برانگیزند اما عدم شناخت درست گونه ها هم جان انسان و هم گونه های گیاهی را به خطر می اندازد.