یادداشت آیین باور/فریبا کلاهی 

 تبدیل لکه صنعتی به شهرک شاید ظاهر موجه و چهارچوب بندی شده ای به وضعیت صنایع بدهد اما بسیاری ناهنجاری ها را درون خود حمل می کند که اگر به آن دقت نشود می تواند در آینده مشکلاتی را برای استان ( اور دوز ) کرده البرز و کسب و کار ایجاد کند.

وقتی صحبت از لکه های صنعتی می شود یعنی در بین واحدهای صنعتی فضای خالی و زمین های زراعی یا بایر با مالک و بی مالک وجود دارد که بعد از محصور شدن و شهرکی شدن با افزایش قیمت و تغییر کاربری که پیدا می کند و حذف زراعت بی شک تبعاتی دارد که باید برای آن پژوهش های تخصصی صورت بگیرد. با مطالعه شهرک های موجود در زمینه پساب و آب رسانی و تامین گاز و برق و تردد کارگران، درمی یابیم که زیرساخت های شهرک صنعتی هزینه های بسیار کلانی دارد که مثلا شاید نتوان شرکتی را که سالهای سال آنجا فعالیت کرده و هزینه های خودش را پرداخته و به ثبات رسیده، وادار به همکاری و تحمل هزینه کرد.

یک سری کارخانه وجود دارد که به صورت جسته و گریخته بین زمین ها مستقر شده اند، مثلا یک لکه است 170 هکتار دیوار دور آن کشیده شود، که چه مشکلی را حل کند؟ اگر آب و برق و گاز و سوخت و تلفن نداشتند که فعال نبودند، همه این ها کارخانه های بزرگ و غول اقتصادی هستند و کارخانه معمولی نیستند. از دید محیط زیستی دور یک پلی گونی که 10 کارخانه داشته خط کشیده می شود و شهرک می شود و زمین های خالی هم باید کارخانه شود، مسکونی که نخواهند شد، این یعنی بارگذاری مجدد. صاحب زمین هم که کار صنعتی نمی کرده ارزش افزوده ای دریافت می کند و سودی می برد کاربری زراعی صنعتی می شود وسط شهرک صنعتی .

تقاضای بازار چه میزان بسته بندی آب معدنی است؟ که در طالقان با شرایط کمبود زمین و توپوگرافی ویژه شهرک صنعتی100 هکتاری ایجاد شود؟شورای امنیت ملی سال 94 منطقه طالقان را حوزه آب ریز تهران اعلام و از صنعتی شدن منع می کند از سوی دیگر مصوبه هیات وزیران شهرک صنعتی پیشنهاد می کند! مگر طالقان نیروی شاغل دارد؟ مگر طالقان را حوزه گردشگری اعلام نکرده بودند چرا می خواهد صنعتی شود؟

شهرک صنعتی که تصفیه خانه و فضای سبز و محل جمع آوری زباله نداشته باشد نمی توان نام شهرک روی آن گذاشت. در سمین دشت و خوارزمی تعهد دادند و انجام نشد شرکت شهرک ها و صمت در  این میان چه نقشی دارد؟ بودجه آن از کدام درآمد تامین می شود اگر شهرک دولتی باشد زمین می فروشد زیرساخت را تامین می کند اما شهرک خصوصی چگونه چنین هزینه هایی را متقبل می شود؟ در شرایطی که بسیاری از واحدهای صنعتی تصفیه خانه مجزا داشته و در طی سنوات گذشته تامین کرده اند، بعید به نظر می رسد که هزینه جدید را متقبل شوند.

مثلا دهکده صنعتی هلجرد 22 واحد صنعتی دارد چه طور می توان هزینه جمع آوری فاضلاب و تصفیه خانه 35 هکتار را از این واحد ها گرفت؟ طبق ضابطه 15 درصد فضای سبز شهرکی و 10 درصد واحد صنعتی چه طور تامین می شود؟ در خوارزمی اصلا فضای سبز وجود ندارد زیرا زمین ها مالک دارند و هیچ مالکی زمین صنعتی اش را برای کاشت درخت و ایجاد فضای سبز خیرات نمی کند.

این در شرایطی است که دادستان فردیس مصوبه ای را ابلاغ کرده است که دیگر هیچ مجوزی برای سیمین دشت صادر نشود زیرا تصفیه خانه شان را تامین نکرده اند. این یک چالش دیگر است.شهرک درست می شود تعهدات انجام نمی شود دستگاه قضایی ورود می کند.اگر دولت توانایی تامین دارد چرا از سال 89 تاکنون ورود نکرده است؟در تهران هم شروط مصوبه سال 81 هیات وزیران که بسیار جامع و کامل است. ایجاد نشد و شهرک سازی نشد. در مصوبه آمده دستگاه های مرتبط باید نظر بدهند اما آیا در البرز این موضوع به محیط زیست ربطی ندارد؟

پرسشی که برای من ایجاد شده این است: هدف از تبدیل لکه به شهرک چیست؟ نظر جهاد کشاورزی، شرکت شهرک ها و صمت البرز در این زمینه چیست؟ چه باری از روی دوش صنعت برداشته می شود؟ برای آینده این صنعت چه فکری شده؟ بعد از بارگذاری چند برابری،  مجوز آب را در دشت بی آبی که مجوز برداشت آب ندارد چه طور تامین می گیرد؟ میزان مصرف انرژی آن چه قدر خواهد بود؟ 

شاید بگویند هدف حفظ وضعیت موجود است و ربطی به توسعه ندارد.اما این اجتناب ناپذیر است.  نمونه آن ماهدشت و سیمین دشت که تبدیل به شهرک و پر از کارخانه شد. شرط صنایع انتقالی هم تا کنون موفق نبوده . مثلا چند صنعت در سیمین دشت جا به جا شده اند؟ آیا کارخانه بزرگ مانند فرش ایران را می شود جا به جا کرد؟ کارخانه قند کرج را می توان به سیمین دشت انتقال داد؟ وضعیت موجود چه مشکلی دارد که می خواهید آن را تغییر بدهید؟ 

توسعه صورت می گیرد و استانداری اعلام می کند تفاهم نامه ابلاغ شده است.رئیس جمهور هم موافقت کرده پیش نویس مصوبات صمت هم ارسال شده ! مبنی بر افزودن لکه های صنعتی استان. مصوبه 1401 هم زمینه آن است. تحقیقات بنده نشان می دهد، هیچ جلسه هم اندیشی و مشاوره ای با اداره کل محیط زیست استان صورت نگرفته است. با این ابلاغ تعداد شهرک‌های صنعتی استان به ۲۱ مجموعه می‌رسد که ۱۱ مورد آن خصوصی است.

جدول لکه های صنعتی استان البرز نشان می دهد 8 لکه در 780 هکتار زمین با 288 واحد فعال است. یعنی با یک حساب سرانگشتی یک شهرک صنعتی 800 هکتاری قرار است به استان اضافه شود. دهکده صنعتی هلجرد35 هکتار، ناحیه صنعتی مپنا161 هکتار، خیابان مرغک 140 هکتار، خیابان دکتر حسابی 160 هکتار ،منطقه کاوش 99 هکتار و سایر موارد.

حدادی نماینده ساوجبلاغ، نظرآباد، طالقان و چهارباغ در مجلس از موافقان این رویداد است و هفدهم اردیبهشت 1403در مصاحبه ای با ایسنا اعلام کرده: قرار بود برخی لکه‌های صنعتی در نواحی غرب البرز به شهرک صنعتی تبدیل شوند که این اتفاق تاکنون نیفتاده است. من انتقاد جدی به رییس محیط زیست کشور و مدیرکل محیط زیست البرز دارم چون به هیچ وجه نمی‌توانیم بپذیریم که در مسیر توسعه تولید موانعی ایجاد شود و باید به سمتی پیش برویم که با رعایت ساختارهای محیط زیستی تولید هم رونق بگیرد.

استاندار البرز مجتبی عبداللهی ۲۵ اردیبهشت در نشست خبری با اصحاب رسانه گفت:  مصوبات مرتبط با صنعت استان در سفر دوم ریاست جمهوری، توسط معاون اول رئیس جمهور ابلاغ شد که مربوط به تبدیل لکه‌های صنعتی به شهرک صنعتی است، این لکه‌های صنعتی شامل، دهکده صنعتی هلجرد، نواحی صنعتی مپنا، لکه صنعتی منطقه خیابان مرغک در چهارباغ، منطقه صنعتی دکتر حسابی (علیخان سلطان)، لکه صنعتی منطقه کاوش ساوجبلاغ، منطقه کارگاهی نور، داشلیجه زیبادشت و منطقه کارخانجات فخر ایران است.

 ازسوی دیگر استاندار گفته تسریع در واگذاری زمین جهت شهرک صنعتی طالقان برای بسته بندی آب معدنی با توجه به موقعیت طالقان، صنایع تبدیلی کشاورزی مثل آبمیوه، کمپوت و میوه خشک، ایجاد شهرک صنعتی غیردولتی در شهرستان ساوجبلاغ، تسریع در عملیات اجرایی شهرک صنعتی نجم آباد و تخصیص پساب کرج به شهرک‌های صنعتی اشتهارد و نجم آباد از دیگر ابلاغ های این مصوبه ست.

استاندار معتقد است این اتفاق دستاوردی است که بعد از چندین سال پیگیری به نتیجه رسیده است و برای واحدهای مستقر در این لکه‌ها که به شهرک تبدیل شده مزایایی چون هزینه‌کرد عوارض ساخت و ساز در داخل خود شهرک، تمرکز زیرساخت‌ها، قانون‌مند شدن انشعابات، معافیت های مالیاتی را به دنبال دارد. شهرک صنعتی خصوصی مشمول همه امکانات و مشوق‌های دولتی می‌شود.

حفظ محیط زیست در تعامل باسایر دستگاه ها ممکن است . اگر کاری برای محیط زیست انجام می شود برای سازمان نیست برای خود طبیعت است. 

بیشتر بخوانید: 

https://www.aeinbavar.ir/fa/news/1719