پوشش گیاهی و جانوری کشور شگفت انگیز ایران دیرگاهی‌ست با نامهربانی مواجه شده و هر روز یک گیاه یا جاندار زیر دست و پای توسعه بدون زیر ساخت جاده ها نابود می شود.

پیوست محیط زیستی غریب ترین عامل در این بخش توسعه کشور است و دغدغه هیچ کسی نیست بداند خاکی که نابود می شود چند میلیون سال دیگر احیا می شود و در هر سانت آن چند جاندار از حشره و تخم گیاه موجود است؟ این جاده چه طور رابطه زیستی و جفت گیری جانداران بالادست و پایین دست فلان اتوبان را قطع می کند.یا حتا یک درخت چه تاثیری در حیات زمین و زیست مندان اطراف خود دارد؟  برای همین است که نفس همه‌ی ما به‌شماره افتاده است.  ناآگاهی و بی تفاوتی عامل انسانی در کنار خشکسالی و جمعیت روبه فزونی فرجام خجسته ای ندارد.

شاید بپرسید اثرات توسعه و فعالیت انسانی روی ژنتیک حیوانی و گیاهی کشور کجا ارزیابی می شود؟

پاسخ این است که قانون حفاظت و بهره برداری از ذخایر ژنتیک مصوب ۱۳۹۶، تخلفاتی که باعث فرسایش یا تخریب ذخایر ژنتیکی کشور در حوزه گیاهی و جانوری می شود مشخص و مجازات آنرا تعیین کرده است اما متاسفانه این قانون به مرحله اجرایی نرسیده است .

بحث ما توسعه و تعارض است. تعارض یعنی ما وارد حریم زیستگاه طبیعی حیوان و گیاه می شویم و آنرا دچار مشکل می کنیم توسعه صنعت و جاده، گونه گیاهی را نابود می کند گونه جانوری را یا نابود و منقرض یا به سمت زندگی شهری هول می دهد. 

تخریب زیستگاه طیف متنوعی از معدن‌کاری تا توسعه راه‌ها و تصرفات دارد. به گفته کارشناسان محیط زیست کشور در برخی نواحی مانند چالوس و نوشهر و البرز مرکزی به خاطر حاشیه نشینی‌ها در معرض مواجهه با شهرها و روستاها تصرف و تخریب بیشتر هستیم.

چه می شود یا باید کرد؟

بدیهی است پیوست زیست محیطی از ضروریات است نه به عنوان شعارهای شیک که انتشار داده نمی شود، امضاهایش معرفی نمی شود و فقط می‌گویند ملاحظات شده است و گاه به قطع و جابه جایی تعدادی درخت هم اقرار می کنند اما هرگز به گونه های خاکی و گیاهی مثلا بوته ها فکر هم نکرده اند که بخواهند شعارش را بدهند و از تاثیر فقدان آنها آگاهی ندارند. می خواهد راهی ساخته شود،اول به منافع انسانی بدون در نظر گرفتن تاثیر گونه گیاهی -جانوری در چرخه دراز مدت نفع بشر، می اندیشند. حکایت همان مثال که شخصی برشاخه نشسته و زیرپای خود اره می کشد. توسعه اگر بر کریدورهای حیات وحش اثر می‌گذارد، یا آنها را قطع می کند، باید گزینه تغییر بستر راه انتخاب شود یا باید کریدورها را تغییر داد. باید اول میزان اثرات دراز مدت و فوق تخصصی زیست محیطی را بررسی کرد.

 مدیران و راه سازان اولویت بندی نکردند کدام شبکه در کشور به زیستگاه ها ضربه می زنند، راه، نفت وگاز بسیار مهم است. معدن و خطوط برق مهم است اما به زیستگاه‌های ما لطمه وارد می کنند و ما همچنان به روش سنتی عمل می کنیم یعنی شاید تکنولوژی روز راه سازی بکارببریم اما علم روز معماری سبز و جاده سازی سبز و تجارب فوق حرفه ای کشورهای سبز برای ما اصلا معنا ندارد. 

به هر حال کشور در حال توسعه است و کسی نمی پذیرد به نام حفظ محیط زیست، مردم گاز و جاده و نفت نداشته باشند. اما حداقل به مبانی اولیه توسعه یعنی زیرساخت برای توسعه پایدار فکر کنید. سالهایی نه چندان دور این استان سرزمین درخت دیرسال اورس بود. جنگل های درخت اورس را چنان نابود کردیم که سیاره زمین به ذهنش هم خطور نمی کرد. ما توانایی انقراض درختی را داشتیم که بدون دخالت انسان 3500 سال عمر می کند چگونه؟ با نابودی خرس ها ، عقاب ها گرازها و دخل و تصرف هایی که به نابودگری آن هرگز نیاندیشیده بودیم چون سواد ربط دادن این ها را به یکدیگر نداشتیم.

 بر اساس طبقه بندی IUCN 20 گونه شناخته شده گیاهی ایران درحال انقراضند و431 گونه آن نیز آسیب پذیر معرفی شده اند.

اگر البرز خاستگاه گیاهان غریب و خاص است و هوروس(اورس) پرورش می دهد باید مراقب کوچکترین و نحیف ترین علف‌هایی باشید که در کنار جوی‌ها رسته‌ یا در شکاف سنگی درکوهی خود را بالا کشیده اند. از میان 950 گونه رستنی که در استان البرز شناسایی شده اند (11 درصد گونه های کشور) تعداد 212 گونه گیاهان دارویی،16 گونه گیاهان انحصاری و 140 گونه گیاهان در معرض تهدید و خطر و آسیب پذیری گزارش شده اند.

پوشش گیاهی غنی در زیستگاه های بی نظیر البرز شایسته مهربانی و دست نوازشگری است که آنهارا برای آیندگان و بقای کره زمین حفظ می کند و نه دستانی که برای همیشه نابود شان  می کند قبل از آنکه حتی مطالعه و شناخته شوند.

گونه های چتریان، گندمیان، نعناعیان، تیره گل گاوزبان،گل سرخیان،کلاه میر حسن، جنس فرفیون، جنس اسپرس، جنس خلر، جنس ارس، جنس ما و گون و بارهنگ از جمله ذخایر ارزشمند گیاهی این استان سربلند و ناشناخته است .

اگر مایل به دانستن دلایل شگفت انگیز ربط حیات خرس و اورس هستید لینک زیر را مطالعه کنید.

1- نوش داروی سهراب، در رگهای اورَس جاریست/خرس ها مادر درختان سرزمین مادری اند

11 درصد گونه های گیاهی کشور در البرز می رویند /16 گونه گیاهی استان البرز منحصر به فرد هستند

https://www.aeinbavar.ir/fa/news/355

#فریباکلاهی