آیین باور - تکرار تلخ ندانم کاری های میراث را قبل از وقوع چاره کنیم

خدا به داد تاریخ برسد که اینجا هم همانند کاروانسرای شاه عباسی و کاخ مروارید و کاخ شهرستانک  نابود و مجدد پلمپ نشود

مدیر کل میراث فرهنگی البرز که مانند سایر مدیران قبلی ، از زمان حضورش در این دیار کارمهمی برای حفظ تاریخ و آداب و رسوم این استان نکرده است جز عقد تفاهم نامه های تزئینی بدون ضمانت اجرایی و بی مهری به بناهایی چون خاتون کرج، روز گذشته اعلام کرده خانه‌های دستکند اشتهارد به مرکز گردشگری تبدیل می‌شود.

 ما هم می گوییم خسته نباشید اما در چند سالی که این سمت را داشته اید حتی یک خط درباره اشتهارد ننوشته و ارائه نکرده اید . البرزی ها حتی از اشتهارد گذر نمی کنند تور البرز گردی هم ندارید حتی برای خبرنگاران، به یکباره خواب نما شده و یاد منطقه باستانی افتاده اید که هم سن عمر تمدن شهری این کشور سرپا ایستاده است و در سفر وزیر میراث دیدیم چه طور نابود شده و در اثر هنری مردمان پیش از تاریخ هم دستبرده اید بی آنکه از حضور معتادان و ولگردان حفظش کنید یا به جهانیان معرفیش نمایید.

گفته می شود عمر این سازه های باستانی حدود ۲۰۰۰ سال  است. خانه های سنگی اشتهارد شامل اتاق هایی دست کن در دل کوه های سنگی در منطقه دایلر است. 

قدمت طاق های سنگی اش به قبل از دوران اسلامی برمی گردد. که به علت بارش های باران و تغییر فصول که صد البته بی مسئولیتی و ندانم کاری و کم کاری میراث کل کشور است ، فرسوده شده . در محل این بناهای دستکند بقایای سفالی پیدا شده که بیشتر آن متعلق به دوران اسلامی و اواخر سده ‌های سوم و چهارم تا دوره صفوی است، اما چند تکه از آن ‌هم به دوره اشکانی تعلق دارد که ممکن است همراه چوپان ‌ها به منطقه رسیده و مربوط به تاریخ این منطقه نباشد. شاید هم هست و بی سلیقگی و عدم نظارت، تاریخ بنا را چند صد سال پس و پیش کرده است.

اشتهارد (به تاتی: اشتارده) مرکز شهرستان اشتهارد استان البرز و از شهرهای باستانی ایران است که در ۵۰٫۳۷۲۲ طول شرقی و ۳۵٫۷۲۰۸ عرض شمالی قرار دارد. با شهر تهران حدود ۱۰۰ کیلومتر و با شهر کرج حدود ۶۳ کیلومتر فاصله دارد. با آب و هوای نیمه خشک ، مساحتی متجاوز از ۸۰۰ کیلومتر مربع و در مسیر جاده تهران به استان‌های غربی کشور.

. از طرف شمال به ارتفاعات حلقه‌دره و محدوده شهرستان نظرآباد و از طرف جنوب به ارتفاعات «قزل‌باش» و محدوده شهر ملارد ،از شرق به رودخانه شور و محدوده شهر کرج و از غرب به محدوده شهر بوئین زهرا محدود می‌شود.

دکترپارسانسب که در رشته زبان و ادبیات پارسی تحصیل کرده است ، سالها قبل در یک نمایشگاه از کتاب "واژه نامه گویش اشتهاردی "رونمایی کرد . شاید حتی دکتر محمدی این راهم نداند.

شهرداری این شهر در سال ۱۳۳۱ تأسیس شده است.

اشتهارد یعنی پایگاه و خاستگاه مقدس یعنی در این سرزمین مردمی زیست که اند فرهنگی و دینی داشته اند،که نشان دهنده ادیان و فرهنگ قدیمی است و زبان کهن اشتهاردی که ریشه قدیمی زبان آذری دارد و شاخه ای از زبان تاتی شناخته می شود.به گفته استاد کسروی و احسان یار شاطراین زبان به زمان مادها یعنی ۳هزار قبل برمی گردد.برای نگارش و جمع آوری این کتاب ۷ سال کار شده است و در فرهنگستان زبان پارسی به چاپ رسیده است. کتابی است که در معرفی فرهنگ مردم اشتهارد است. جلال آل احمد می گوید زبان اشتهاردی اصیل ترین تاتی است.

 در ۷ محله اشتهارد هم تفاوت های نحوی وجود دارد همانطور که در جهان هم بین زبان های تاتی تفاوت هایی دیده می شود.کتاب فرهنگ مردم اشتهارد، قصه ها، کنایه ها، مثل ها، متل ها، دعا و نفرین و..‌ است و کتاب دیگرمشاغل و نهادهای شهری اشتهارد را از قدیم تا به امروز معرفی می کند.

مثلا شهرداری اشتهارد در سال1331 تاسیس شده است یعنی قبلاز اینکه کرج شهرداری داشته باشد. زیرا آدم های پیگیری داشته است مانند برخی دهقانان که آن زمان اساتید دانشگاه بودند و در سال ۱۳۱۴ در خواست و پیگیری های آن را آغاز کردند تا اینکه در سال 31 موفق به دریافت تاییدیه و تاسیس بلدیه می شوند. یا مثلا در سال ۱۳۰۶ اولین مدرسه رسمی دولتی به نام جلوه در این شهرستان تاسیس می شود و همه بزرگان اشتهارد به نوعی ریشه در مدرسه جلوه دارند.

حالا بعد 94 سال از تاسیس شهرداری گفتند خانه‌های دستکند اشتهارد وارد صنعت گردشگری می‌شوند. یکی باید بپرسد چرا حالا و آیا اینهم فقط یک شعار است ؟ از پل خاتون رها شده در دوزمستان چه خبر ؟

با توجه به اینکه در کل کشور تنها ۴ استان‌دارای خانه‌های دستکند هستند یکی از آنها هم اشتهارد البرز است، گروهی سرمایه گذار البرزی متشکل از مهندسان و مشاوران مطرح اعلام آمادگی کردند تا این دستکند‌ها را به مجموعه گردشگری تبدیل کنند. خدا به داد تاریخ برسد که اینجا هم همانند کاروانسرای شاه عباسی و کاخ مروارید و کاخ شهرستانک  نابود و مجدد پلمپ نشود.

اگرچه به گفته مدیرکل میراث البرز موافقت‌ها از ادارات مربوطه گرفته شده و با منابع طبیعی نیز برای واگذاری زمین هماهنگ شده‌ است.اما ای کاش کاری نکنند که این منطقه دیگر حتی امیدی به ثبت جهانی هم نداشته باشد . اصلا چرا تا الان هیچ گونه عملیات احیا و ثبت برای آن انجام نشده ؟

۷۰ واحد اقامتی خاص، یک مجموعه زمین شناختی گردشگری و یک اکو کمپ کویری  قرار است در آن ایجاد شود که این منطقه را به عنوان یک مقصد گردشگری مطرح خواهد کرد. به به فقط اول منطقه را حراست وثبت کنید تا بعدا باقی مانده هایش را به عنوان بنای معاصر تحویل آیندگان ندهید.

به اعتراف خود میراث البرز: تاکنون حدود ۷۰ دستکند را در منطقه اشتهارد شناسایی کرده ایم و مقدمات ثبت آن‌ها در فهرست آثار ملی کشور نیز فراهم شده است. دلیل ناشناخته ماندن این دستکند‌ها که به خانه‌های رملی نیز شهرت دارند، عدم معرفی آن‌ها به مردم به خصوص البرزی‌ها است.با این وجود تا صحبت از خانه‌های سنگی می‌شود غالبا به یاد کندوان آذربایجان شرقی می‌افتیم و خانه‌های رملی اشتهارد مثل گوهری کشف نشده در آن سوی البرز خاک می‌خورند.